理

lǐ

1. жол, жолақ, сызық, бедер, талшық, таңдай

木理 — ағаштың бедері

肌理 — бұлшық ет талшықтары

纹理 — жолақ, бедер, таңдай

2. жол-жосын, жөн-жосық жөн-жүйе, жол-жора, жосын, жөн, жүйе, дәлел, қағида, пәтуа, уәж, қисын, ыңғай

讲理 — жөн білу, дәлел тарту, жөнге келу, жүйеге жығылу

合理 — жосынға сай, қағидаға сыйымды жөн, қисынды, жүйелі, орынды

理当如此 — осы жөн, жөні осы

有理讲倒人 — жүйелі сөзге түйе шөгеді

3. жаратылыстану ғылым, физика

理科 — жаратылыстану ғылымдар

理学院 — физика институты

理疗 — физиотерапия, физикалық емдеу

【理论】

1) назария, теория, ойтұжырым

理论队伍 — теорияшылдар қосыны, назарияшылдар шоғыры

元理论 — түпназария, метаназария

2) айтысу, дауласу, пәтуаласу, салғыласу, уәждесу

【理性】 ес, ақыл, парасат, сабыр, ұстам

失去理性 — ақылдан алжасу, ұстамдылықтан айрылу

感性和理性认识 — сезімдік және ақылдық таным

4. басқару, меңгеру, жүргізу, атқару, ыңғайластыру, жөндестіру, жайғастыру, реттеу, тәртіптестіру, оңау, түзеу, жөндету, алдыру, ұстау

理家 — үй ұстау

管理工厂 — зауыт басқару

理发 — шаш алдыру, шаш жөндету

把书理一理 — кітаптарыңды реттеп қой

有要事待理 — жайғастыруға тиісті маңызды шаруалар жатыр

当家理事 — бас болып жұмыс жүргізу, бас болып шаруа басқару

5. көз қырын салу, көз қиығын тастау, рай білдіру, елеп-ескеру, емеурін аңғарту, жауап айту, тіл қату, жақ ашу, мыңқ ету, ләм деу

置之不理 — көзінің қырын да салмады

理睬 — рай білдіру, емеурін аңғарту, елеп-ескеру

跟他说了半天，他理也不理 — ары-бері айтып көріп едім, ол ықылас салып та қараған жоқ

【理会】 назар аудару, көңіл бөлу, зер салу, көңіл аудару, сәп салу, елеп-ескеру, байқау, аңдау, аңғару, елеу, ескеру, тектеу, қузастыру, сұрастыру, ұғу, ұғыну, түсіну, байымдау

这两天只顾工作，也没理会这件事 — екі-үш күннен бері жилыспен ғана айналысып кеткіндіктен бұл шаруа ескерусіз қалып қойыпты

6. ұғу, ұғыну, түсіну, түсінісу, аңдау аңғару, шалу, баймыдау, түю

7. адамның тегіне қолданылады